انتخاب نوع روغن موتور مناسب برای خودرو به عوامل متعددی بستگی دارد. در وهله‌ی اول توصیه سازنده خودرو، که در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده است، باید راهنمای اصلی شما برای انتخاب روغن باشد. این دفترچه معمولاً شماره ویسکوزیته (مانند 10W-40، 5W-30 یا 20W-50) و نوع روغن (معدنی، سنتتیک یا سنتتیک–مخلوط) را متناسب با ویژگی‌های موتور و شرایط آب و هوایی معرفی می‌کند.
۱. بررسی توصیه‌های سازنده
دفترچه راهنمای خودرو اولین مرجع برای تعیین نوع روغن مناسب است. سازندگان با توجه به طراحی موتور، تحمل دما، فشار و سرعت عملکرد، مشخص می‌کنند که از کدام نوع روغن باید استفاده شود. برای مثال، در خودرویی که در مناطق با دمای متعادل و با رانندگی عادی به کار می‌رود، اغلب روغن‌های چنددرجه‌ای مانند 10W-40 پیشنهاد می‌شوند؛ چرا که این نوع روغن در دماهای پایین به راحتی جریان پیدا کرده و در دمای بالا حفظ ویسکوزیته لازم را دارد.
۲. شرایط آب و هوایی
شرایط محیطی و دمای هوا از عوامل مهم در انتخاب روغن موتور هستند. در مناطقی با تابستان‌های داغ، روغن‌هایی با ویسکوزیته بالاتر در دمای کاری عملکرد بهتری دارند؛ زیرا هنگام گرمای شدید، روغن از تجزیه زودهنگام جلوگیری می‌کند. در مقابل، در سرما یا مناطقی با زمستان‌های سرد، استفاده از روغن‌هایی با شماره پایین پیشوند “W” (که به معنی Winter است) مانند 0W-30 یا 5W-30، جریان روغن در شرایط سرد را تسهیل می‌کند. بنابراین تطبیق ویسکوزیته روغن با شرایط آب و هوایی محل استفاده، تأثیر بسزایی در عملکرد و حفاظت از موتور خواهد داشت.
۳. نوع روغن: معدنی، سنتتیک یا سنتتیک – مخلوط؟
دو دسته اصلی روغن‌های موتور وجود دارد:
– روغن‌های معدنی (Conventional): این روغن‌ها از فرآیندهای پالایش نفت خام به دست می‌آیند و قیمت مناسبی دارند. اما عملکرد آن‌ها در شرایط حرارتی متغیر و تحت فشار بالا، به اندازه روغن‌های سنتتیک مطلوب نیست.
– روغن‌های سنتتیک (Fully Synthetic):این روغن‌ها در فرآیندهای شیمیایی پیشرفته تولید می‌شوند و از نظر پایداری، حفاظت در دماهای بالا و پایین و کاهش اصطکاک برتر هستند. اگر خودروی شما از نظر عملکرد موتور یا شرایط رانندگی (مثلاً رانندگی در شرایط سنگین یا بهره‌برداری صنعتی) نیاز به حفاظت ویژه دارد، روغن‌های سنتتیک گزینه‌ای مناسب خواهند بود.
– روغن‌های سنتتیک–مخلوط (Semi-Synthetic): این دسته ترکیبی از هر دو نوع فوق هستند و سعی دارند مزایای روغن سنتتیک را با هزینه‌ای کمتر به شما ارائه دهند.
انتخاب بین این انواع بستگی به شرایط رانندگی، کارکرد موتور و بودجه شما دارد. برای خودروهای روزمره و شرایط عادی رانندگی، روغن‌های معدنی یا سنتتیک–مخلوط ممکن است کافی باشند اما برای موتورهایی که تحت استرس حرارتی یا فشار بالا کار می‌کنند، روغن‌های سنتتیک عملکرد بهتری نشان می‌دهند.
۴. بررسی شماره ویسکوزیته
شماره ویسکوزیته روغن مانند 10W-40 یا 20W-50 تعیین‌کننده‌ی ویژگی‌های جریان روغن در دماهای پایین و بالا است. عدد قبل از حرف “W” مربوط به عملکرد در شرایط سرد و عدد بعد از آن شاخص دمایی است که در دمای کاری حفظ می‌شود. به عنوان مثال:
شماره ویسکوزیته عملکرد در سرما عملکرد در گرما
5W-30 – جریان بسیار خوب – حفظ ویسکوزیته متوسط
10W-40 – عملکرد قابل قبول – قابلیت نگهداری در دمای بالا
20W-50- مناسب برای موتورها با کارکرد بالا در دمای گرم – سطح مناسب پایداری در دمای بسیار بالا
انتخاب شماره‌ای متناسب با شرایط آب و هوایی و نیاز موتور، در پیشگیری از سایش بیش از حد و حفظ تعادل حرارتی موتور مؤثر است.
۵. شرایط رانندگی و کارکرد موتور
نوع سبک رانندگی شما نیز نقش مهمی دارد. اگر خودرو شما بیشتر در شهر و در ترافیک سنگین به کار می‌رود، احتمال افزایش میزان آلودگی در روغن وجود دارد. در چنین شرایطی بهتر است از روغنی استفاده شود که دارای افزودنی‌های ضد آلودگی و کارکرد طولانی در شرایط سخت است. همچنین خودروهای قدیمی یا موتورهایی با کارکرد بالا (High Mileage) محصولاتی دارند که با افزودنی‌های خاص، مصرف روغن را کاهش داده و از سایش موتور جلوگیری می‌کنند.
نتیجه‌گیری و توصیه‌های نهایی
برای انتخاب مناسب‌ترین روغن موتور، توصیه می‌شود:
– مطالعه دفترچه راهنمای خودرو: این اولین و مؤثرترین منبع تعیین مشخصات روغن است.
-توجه به وضعیت آب و هوا: بسته به دمای محیط و شرایط رانندگی (سرما یا گرما) ویسکوزیته روغن را انتخاب کنید.
– تعیین نوع روغن بر اساس سبک رانندگی: اگر شرایط رانندگی شما از نوع سنگین یا فشار بالاست، از روغن‌های سنتتیک بهره ببرید؛ در مقابل برای رانندگی عادی، محصولات معدنی یا سنتتیک–مخلوط کفایت می‌کنند.
– انتخاب برندهای معتبر: استفاده از محصولات برندهای معتبری مانند Mobil, Shell, Castrol یا Total می‌تواند از کیفیت و پایداری موتور شما اطمینان حاصل کند.
